Op zoek naar een breedbeeldoculair

[EdwardB]

Het objectief van een telescoop is primair bedoeld om een goed beeld te vormen in het brandpunt. Correcties verder daarbuiten, dus eigenlijk in het brandvlak, zijn bij een achromaat met zijn vier glasoppervlakken nog te bewerkstelligen. Zo kan je coma nog wegwerken in een achromaat maar niet in een newtonspiegel met zijn slechts één te bewerken oppervlak. In het brandpunt krijg je te maken met de axiale beeldfouten zoals sferische aberratie en chromatische aberratie die (zo goed mogelijk) gecorrigeerd moeten zijn. Deze fouten zijn rotatiesymmetrisch en zullen bij lage vergrotingen meestal nog niet zo opvallen. Met astigmatisme in de optiek of axiale coma door miscollimatie in de lenzen zijn de fouten niet rotatiesymmetrisch en zullen ze ook bij lage vergrotingen snel zichtbaar kunnen worden.

De meeste moderne oculairen hebben een goede correctie op de optische as, in ieder geval theoretisch en inherent aan het ontwerp. Het zal dus niet per definitie zo zijn dat je bij sterkere vergrotingen eventuele fouten in het objectief eerder zal zien in een Nagler dan in een redelijke Plössl. Bij lagere vergrotingen zullen die (axiale) fouten minder goed zichtbaar zijn. Het scheelt ook per waarnemer. De een heeft beter gecorrigeerde ogen of stelt minder hoge eisen aan het beeld. Ook de waar te nemen objecten maken uit. Overdag zie je sneller kleurfouten. Op heldere sterpuntjes zie je eerder de beeldfouten dan op zwakkere, op nevelachtige objecten nog wat minder. Overigens is het verschil op zwakke objecten ook niet zodanig dat het een drastisch lagere kwaliteit van de optiek rechtvaardigt. Oppervlakteruwheid bijvoorbeeld heeft juist weer invloed op nevelachtige objecten.

Waar het bij de duurdere oculairen vooral om gaat is dat ze naast de optische as ook naar de randen toe goed gecorrigeerd zijn. Hoe groter het beeldveld, des te moeilijker en duurder om die randcorrectie te realiseren. Als je dus in een korte niet al te dure refractor bij niet al te sterke vergroting en met 'redelijke' oculairen op de as geen hinderlijke fouten ziet, dan is het naar mijn idee nog steeds gerechtvaardigd om voor breedveldwaarnemingen dure oculairen met goede randcorrectie te gebruiken als je een goede randscherpte wenst.

 

[Houdini]

Verder schrijven ze dat het 'ook overkill is voor een `goedkopere` achromaat'.

Ik ben het hiermee eens, de 31 mm Nagler is één van de allerbeste oculairen die ooit gemaakt zijn.
De aankoop wordt pas echt zinvol als je op termijn ook de rest van de optische keten aanpast.
Maar dat is net het basisidee achter uitstekende oculairen kopen: telescopen komen en gaan, maar goede oculairen blijven en behouden hun waarde...

 

[markus17]

Ja, ik snap dat het op een schoonheid met een lelijk eendje lijkt. Maar dan heb ik dus een eigenlijk een 'pauperapparaat'. Is dat dan omdat het geen apochromaat is? Of is dit gewoon een achromaat van bedenkelijke kwaliteit?

De rest van 'de optische keten' zal vervangen worden, of gewoon een broertje erbij krijgen. Mijn plasticprisma zal als eerste vervangen worden met een Baader amiciiprisma, al heb ik nog twijfels vanwege een ander draadje.

Wat bij mij nog open staat is het gewicht. Wat zijn jullie ervaringen met zo'n zwaar gevaarte? Ik zie elder op het web wel mensen die zeer zware oculairs in goedkope Skywatcher buizen steken, en daar mee weg komen. Al noteren ze steevast dat je er zeker rekening mee moet houden.

Ik vind het ook een vreemd gevoel, maar het schijnt dat je een dikke kilogram met twee stelschroeven nog naar het zenit kan richten. Over de balans en de scherpsteller maak me geen zorgen, die stelschroeven zijn denk ik eerder het zwakste punt. Hoe ervaren jullie dat?

Bedankt voor uw antwoorden, zeer verhelderend zoals altijd!

 

[EdwardB]

Ja, ik snap dat het op een schoonheid met een lelijk eendje lijkt. Maar dan heb ik dus een eigenlijk een 'pauperapparaat'. Is dat dan omdat het geen apochromaat is? Of is dit gewoon een achromaat van bedenkelijke kwaliteit?

Integendeel, een Skywatcher 120/600 is echt een mooi instrument. Lees John Baars zijn verslagen eens over de grootste Skywatcher van de f/5 reeks, de 150/750. Sinds kort heb ik de kleinste, de 80/400, en was ik aangenaam verrast door de kwaliteit, degelijk en vrijwel alles van metaal. Een apo is niet per se nodig.

Als je nu overigens twijfelt rondom die Baader Amici's, dan is de APM Amici misschien een goed alternatief.

Belangrijk is in ieder geval het gewicht en hoe de telescoop, focuser en montering gaan reageren op de belasting. Zelf houd ik niet zo van 2" oculairs en andere accessoires van dat formaat. Te lomp en groot, dus die heb ik weer de deur uit gedaan.

 

[svdr]

Een apo is niet per se nodig.

Voor deepsky waarnemen op lage vergroting volkomen mee eens. Je 120/600 is daar prima voor geschikt.

Als je de 31 Nagler toch financieel overkill vindt, dan kun je de ES 30 82° overwegen. Minder duur maar ver van goedkoop. En ik wil best geloven dat de 31 Nagler op een F5 reflector beter presteert dan de 30 ES, op een refractor verwacht ik slechts minimaal verschil.

 

[Houdini]

op een refractor verwacht ik slechts minimaal verschil.

Waarom? Naglers corrigeren niet voor de coma van een parabolische hoofdspiegel, dat doet de Paracorr.
f/5 is een eigenschap van de lichtbundel, het heeft denk ik weinig belang of die lichtbundel door een lens dan wel door een spiegel wordt gemaakt.

 

[Rudy]

Maar dan heb ik dus een eigenlijk een 'pauperapparaat'.

Kan de behoefte niet onderdrukken om te reageren, ondanks dat ik echo wat @EdwardB en @svdr al hierboven zeggen. Zo'n 120/600mm is een prima kijker. Heb er eentje gehad, vond het alleen een beetje groot als je altijd moet verplaatsen om een beetje redelijk te kunnen waarnemen. Ik kan me voorstellen dat ik nog 'ns de 102/500mm koop, die is in vergelijking een stuk handzamer. In m'n achterhoofd heb ik ook wel ergens een stemmetje dat zegt dat zo'n duur oculair in verhouding tot de prijs van de kijker een beetje "raar" is wellicht, maar als dat nodig is om uit de telescoop te halen wat erin zit, even diep zuchten dan maar. Als je eenmaal in het veld op een donkere plek staat met kijker plus oculair en naar de hemel kijkt ben de financiële pijn toch snel weer vergeten.

 

[Roel]

Ik ben van mening dat je beter een topkwaliteit oculair in een goedkope achromaat steekt dan een goedkoop oculair in een peperdure triplet. Vooral als het om korte f/ waarden en grote beeldvelden gaat.

Een 31mm Nagler icm een 120/600 achromaat vind ik daarom helemaal geen gekke combinatie.

 

[svdr]

Waarom? Naglers corrigeren niet voor de coma van een parabolische hoofdspiegel, dat doet de Paracorr.

Niet iedereen gebruikt een Paracorr op een F5 reflector, en de refractor is sowieso comavrij. Bovendien moet je al een erg ervaren waarnemer zijn om het verschil tussen de 31N en de 30ES te kunnen zien. @markus17 : je moet niet denken dat er een wereld van verschil tussen de twee zit. Het is op z'n best subtiel. De 31N gaat nèt ièts beter randastigmatisme bestrijden maar we zitten hier eerder in de categorie van "splitting hairs" dan van substantiële verschillen.

 

[markus17]

Gelukkig, ik begon al bijna spreekwoordelijk te balen dat iedereen die toffe kijker liever in het afvalputje zou zien verdwijnen, of het ziet als een inferieur instrument, en dat terwijl ik er zeer in m'n nopjes mee ben.

Goed, ik snap ook wel het punt dat het wat bevreemdend kan zijn om een duur oculair in een twee maal zo goedkope buis te steken. Aan de andere kant, mijn statief is duurder, en beide monteringen ook.

@EdwardB, ik ga de prismakeuze opnieuw doen, misschien levert ook dat een nieuwe draad op.

@Rudy, onderdruk die behoefes maar niet in mijn draadjes, ik heb nog veel van al uwe meningen te leren.

@Roel, goed punt. Ook om deze keuze mee goed te praten, mocht dat nog eens nodig zijn.

@svdr, het equivalent van ES is inderdaad iets goedkoper, maar ook veel zwaarder. Ik zie nu ook de 100°-variant, dat monster is zelfs meer dan 2kg!

Mijn laatste punt dat nog open staat is het gewicht. Wat zijn uw ervaringen met een scherpsteller en zo'n lompe massa? Ik heb voor de 2"-modules twee stelschroeven ter beschikking. Gaan die dat gewicht fatsoenlijk dragen als we naar het zenit richten? De kijker in balans houden gaat wel lukken.

Bedankt allen!

 

[John Baars]

Markus, maak je niet druk. Ik steek ook rustig en zonder met mijn ogen te knipperen een oculair dat 4X duurder was in een tweedehands grab and go kijkertje dat ik heb. Niemand die me ter verantwoording roept. Niemand die het ziet. En al was dat wel het geval, trok ik me er niets van aan.
Als dit voor jou werkt, werkt het.

De focusser is van het tandheugelprincipe. Daar zitten tenminste twee mogelijkheden op om ervoor te zorgen dat hij dat gewicht houdt. Een blokkeer-rem, die je ook slepend kunt inzetten. En je kunt hem ook nog strakker zetten. En als hij in de loop van langere tijd een beetje losser komt te staan, stel je hem weer bij.

Mijn idee: Die 31mm Nagler is een uitstekend oculair dat zijn sporen verdiend heeft en dat nog lang zal doen. Als je zoiets aanschaft heb je hem voor jaren en gaat met elke kijker-upgrade weer mee. Duur ja, maar gespreid over dertig jaar valt dat wel mee.
Buy quality, cry once.

 

[markus17]

@John Baars, ik was die derde stelschroef waarmee ik de scherpstelbuis vast kan zetten even vergeten. Dan heb ik één punt om de scherpstelbuis mee vast te zetten, en nog twee om de het diagonaal vast te houden!

Ik ga opzoek naar een degelijk prisma, die ook jaren mee kan, en plaats de bestelling. Kan nog even duren, en een draadje kosten.

Bedankt!

 

[svdr]

Ik zie nu ook de 100°-variant, dat monster is zelfs meer dan 2kg!

De 30mm 100° is met z'n 2kg wel een 3" stuk voor de goede orde.

In 2" 100° is de 25mm de grootste bij 1117g en kost rond € 825.

De ES 30 82° weegt idd 1410g en komt voor € 350. En de de 31Nagler 82° weegt 998g en maakt je momenteel in de korting € 770 lichter.

Als budget in deze prijscategorie toch telt dan kies ik toch voor de ES 30mm 82°. Als geld geen rol speelt dan ga ik moeten kiezen tussen de ES100° 25mm (€825) of de TV 100° 21mm Ethos (€990). De 31mm Nagler (€770) hou ik dan als laatste alternatief. Moeilijk. Ik geef het eerlijk toe. Maar ik geef hier ten lande de voorkeur aan een donkerder achtergrond boven maximaal beeldveld. Dus absoluut gezien draagt de 25 ES 100° de voorkeur als je 't meeste wilt zien bij het grootst mogelijk beeldveld.

Over de draagkracht van de stelschroeven of van de focuser tout court moet je je weinig zorgen maken. Ik draag makkelijk zware oculairen op mijn KineOptics HC2 helical focusers met 1 stelschroef.

 

[EdwardB]

Ik steek ook rustig en zonder met mijn ogen te knipperen een oculair dat 4X duurder was in een tweedehands grab and go kijkertje dat ik heb.

Bij mijn opstelling van de onderdelen a: montering/statief, b: telescoop en c: oculair, was één onderdeel duurder dan de andere twee samen. Welke stelling is juist?
1: a is duurder dan b+c
2: b is duurder dan a+c
3: c is duurder dan a+b

 

[John Baars]

@EdwardB Gezien het draadje zal stelling 3 de juiste zijn?




Overigens zie ik dat je op je kijker ruimte genoeg heb voor een 4e stelling:
4. Het zenitprisma / spiegel is duurder dan a + b+ c

 

[Josan]

3

 

[EdwardB]

Goed geraden allebei......

Overigens zie ik dat je op je kijker ruimte genoeg heb voor een 4e stelling:
4. Het zenitprisma / spiegel is duurder dan a + b+ c

Hmmm....nog vier letters komen in me op. Iets van....bbhs? Ik oefen regelmatig zonder zenitprisma/-spiegel, moet daar nog een weg in vinden.

 

[markus17]

Mooi, dan heb ik het ook goed geraden!

@svdr, die 21mm Ethos had ik al in mijn keuzemenu als vervanging van mijn 20mm Plössl, of misschien de 17mm, daar ben ik nog niet uit.

Ik ga later even rustig opnieuw de genoemde kandidaten bekijken, en ook hun beeld vergelijken met die handige FoV-simulator, waar je meerdere oculairs mooi kan vergelijken.

Ik hoop een nieuw breedbeeldmonster volgende maand te ontvangen.

Bedankt allemaal!