Object van de Maand September 2021: NGC 6891

[TomC]

De voorbije zomermaanden waren schaars aan heldere en transparante nachten, waardoor we weinig van onze mooie melkweg hebben kunnen genieten. Daarom valt de keuze voor deze maand op een boeiend melkweg object in het kleine sterrenbeeld Dolfijn. De planetaire nevel NGC 6891 is een weinig gekende pluis en is net dat stapje uitdagender dan een doordeweeks object uit de Messier catalogus. Je zal alvast een strak starhopplan mogen uitwerken (of hulp krijgen van de GOTO), en vervolgens gaan zoeken naar een subtiel, klein vlekje van 15 boogseconden (!) diameter. Alle hulpmiddelen zijn toegelaten, zoals (smalband)filters, oculairs voor hoge vergroting, ... tot zelfs een zoekkaartje als het écht niet wilt lukken. Welke tactiek je ook gebruikt, schrijf hem vooral hieronder neer zodat we er allemaal van kunnen leren.



Nog één kijktip: er zit een centrale ster van magnitude 12.4 verborgen in dit neveltje. Wie slaagt erin om deze apart van de fuzzy gloed te zien?
Veel succes!

 

[NVDW]

Bon,vanavond poog ik mijn C9.25 te collimeren. Als alles goed gaat,kan ik direct eens doorzwieren se!

 

[markus17]

Mooi, deze uitdaging zal gepaard gaan met veel meer mislukkingen dan succesvolle waarnemingen!

Ik heb alvast een plan met een mooie route, maar hoop hier nog wel te lezen wat de minimale opening en vergrotingen zijn.

edit: er is minimaal een 150mm/6"-opening nodig [1] volgens theskylive.com.

[1] https://theskylive.com/sky/deepsky/ngc6891-object

 

[coldfieldboundary]

Zopas deze nieuwe ovdm opgezocht. Dit met de eq. 30cm f4. Ik vertrok vanuit Altair en verdraai dan manueel het verschil in RK en Dec. En ja, een sterrenkaartje is dan wel nodig om in je oculair te vergelijken. Ik gebruik een 40x 1,5°. Niet veel heldere sterren in de buurt. Enkel ten noord heb je een patroon met 1 mag. 8 en vier mag. 9 sterren, om uiteindelijk te weten welk sterretje deze PN is. Bij deze 40x zag het er een gewoon sterretje uit. Dan met een 80x oculair. Het sterretje zag er lichtgrijs uit en niet wit zoals de anderen, maar wat bleef het klein! Ik had al door om meteen op te voeren naar een oculair van 180x. Nu was een schijfje wel te herkennen, maar echt nog steeds heel klein. De lichtgrijze kleur bleef. Perifeer kijken maakt het helderder. Je hebt eigenlijk de indruk van een heldere ster met errond een dun schilletje, niet meer dan dat.
Ja, een uitdagend object is het deze keer wel!

 

[NVDW]

Gisteren eens bekeken met mijn C9.25 op 100x. Niet veel aan te zien (als ik goed zat tenminste), behalve een 'sterretje'. Ik had ook net gedaan met collimeren en had de dauwkap er niet op. Correctorplaat was al aangedampt en moest dringend gaan slapen. Vanavond nieuwe poging maar ditmaal met kap en dauwlint

 

[EdwardB]

Gisteren heb ik eveneens NGC 6891 gezien. Beter gezegd 'geïdentificeerd' want meer van een vlekje is hij niet in de 150/750 Newton. Met het blote oog waren de sterren van Delphinus niet zichtbaar, hooguit af en toe even een vermoeden van een sterretje.

Bij 150x was hij te onderscheiden van de nabijgelegen sterren. De slechte seeing maakte identificatie moeilijker omdat de andere sterren daardoor ook opzwollen, maar af en toe waren de sterren scherp en bleef de planetaire nevel een vlekje die door de compactheid nog aardig goed te zien was onder de stadsomstandigheden. Als je de nevel in beeld hebt en de kijker volgt niet komt enkele ogenblikken later een klein sterretje met dezelfde declinatie in beeld zo'n 10 à 15 boogminuten ten oosten ervan. Detail kon ik verder niet zien. Bij 75x en 38x kon ik hem nog zien als stervormig puntje. Bij 23x nog net perifeer en bij 19x niet meer zichtbaar. Ik ben net op tijd. Na middernacht zal de dakrand in de weg staan.

Voor het zoeken heb ik een fotografische steratlas gebruikt. Zojuist adhv de atlas getekend welke sterren daadwerkelijk goed waren te zien in de starhop. Fotografische magnituden kunnen wat verschillen van visueel wat gebruik van de fotografische atlas wat gecompliceerder maakt. De geometrie van herkenbare sterpatronen wordt dan nog meer het uitgangspunt.

Beelden zeggen meer, dus hier mijn getekende starhop vanaf de ruit van Delphinus, rechts in de tekening. Noord is onder, zoals in een Newton.

Linksonder is de starhop in detail, ongeveer 6x groter.

 

[skyfan]

Gisteravond hem met de Mewlon opgezocht. Bij lage vergroting al te zien als een wat wazige ster. De vergroting flink opgevoerd en bij 600x was een ovale nevel zichtbaar met centrale heldere ster, Ik heb een schetsje gemaakt.

 

[RoelandM]

Gisteren op het Dijkgatsbos als eerste het object van de maand opgezocht. De starhop vanaf epsilon Delphini was een lange inderdaad, maar met met behulp van SkySafari goed te doen. Onderweg nog op een leuke dubbel (Struve 2690) gestuit, die acheraf een triple blijkt te zijn. De PN was, eenmaal in beeld, onmiskenbaar. Doorvergroten zonder filter tot 520x levert weinig méér op. De centrale ster was bij de beperkte seeing het mooist zichtbaar bij 140x.

 

[Jef De Wit]

edit: er is minimaal een 150mm/6"-opening nodig [1] volgens theskylive.com.

[1] https://theskylive.com/sky/deepsky/ngc6891-object

Op DeepskyLog staan (positieve) waarnemingen vanaf 8 cm opening.

 

[wvreeven]

Op DeepskyLog staan (positieve) waarnemingen vanaf 8 cm opening.

En het zou me niet verbazen als Fred Hissink hem ook in zijn 80 mm telescoop heeft gezien.

 

[Fabricius]

Vannacht kon ik NGC 6891 gemakkelijk zien met een 120mm ED refractor.
Bij zulke piepkleine objecten is een goto handig. Met het 4,5mm Delos oculair dat toevallig in de focuser zat (vergroting 200x) was het verschil met de omringende sterren meteen te zien. Een onscherpe ster. Geen twijfel mogelijk. Als je moet starhoppen met een lage vergroting, zie je NGC 6891 gemakkelijk over het hoofd, want dan lijkt het één van de vele sterren.

 

[skyfan]

Ik heb hem vannacht opnieuw bekeken met de 125mm ED refractor. Weer een wazige ster, maar sterker vergroten (250x) maakte de nevel niet groter zoals bij de Mewlon, het bleef een ster met een klein neveltje er omheen.

 

[NVDW]

Gisteren gekeken met mijn Evostar 120 maar nope,ik zie niet wat jullie zien

 

[Fabricius]

Welke vergroting gebruikte je? Het moet lukken met minimaaal 150x.

 

[NVDW]

Ik kan tot 149x gaan. Misschien ligt het gewoon aan mij hoor. Had gisteren ook ff een UHC van Svbony gebruikt maar zag weinig verbetering. Hoogstens kan ik zeggen dat ik een iets minder scherpe ster zie maar zeker geen neveltje errond.
Ik ging vanavond nog eens de C9.25 er op richten maar de wolken denken er anders over.

 

[Fabricius]

Die onscherpe "ster" is NGC 6891. Een heel klein onscherp schijfje. Er is weliswaar ook nog een centrale ster, maar om die te scheiden van het neveltje is een veel sterkere vergroting en grotere telescoop nodig. Skyfan gebruikte een 210mm Mewlon met vergroting van 600x voor zijn schets.

 

[NVDW]

Ik denk dat ik gewoon iets meer verwacht had te zien

 

[Harro]

Roeland gaf mij deze tip toen we donderdagnacht in het Dijkgatsbos stonden.

Na een wat lastige starhop vinden we de juiste sterrengroep.

Bij lage vergroting (74x) zien we alleen nog een paar zwakke sterren dicht naast elkaar met een klein beetje neveligheid.

Uitvergroten dus. 288x: Het blijft een klein nevelvlekje, maar wel helder en blauwgrijs van kleur, gezellig geflankeerd door een groep zwakkere sterren van mag 13 tot 16, mooi verspreid eromheen.

600x en 770x
Het object heeft een heldere puntvormige kern en géén scherpe buitenrand; Is het wel een planetaire nevel? Lijkt eerder op een bolhoop door een kleine telescoop.

Als we het UHC filter in beeld klappen wordt de buitenrand iets duidelijker en groeit het neveltje.

De heldere binnenkant heeft een wat hoekige vorm. Soms lijken er uitstulpingen boven en onderin te zitten. En later juist links en rechts. Toch wel moeilijk om hier duidelijke details te ontdekken.

Hier de veldschets ;

 

[sdn]

Zojuist dit object van de maand opgezocht met mijn 20cm dob vanuit de randstad. Starhop vanuit Altair met 8x50 zoeker en stellarium op tablet, flinke afstand maar niet al te moeilijk. Laatste stukje met 20mm oculair (61x) gedaan en geeindigd bij een mooie ster die op de juiste plek stond in het sterrenpatroon volgens stellarium. Bij doorvergroten werd bij 94x duidelijk dat de "ster" niet helemaal scherp wilde worden en vanaf 135x werd het een rond schijfje met helderder midden, te zwak om kleur in te zien. Bij doorvergroten naar 348x, zo ongeveer het maximum voor mijn telescoop, kwam er wat meer detail tevoorschijn. In het midden stond een sterretje omgeven door een wat helderdere gloed. In deze configuratie met barlow en 7mm oculair past mijn 2 inch uhc niet, dus terug naar 245x en UHC. Dit levert qua vorm een vergelijkbaar beeld als bij 348x maar het heldere sterretje in het midden verdwijnt. Meer details waren niet zichtbaar.

Verder viel op dat ster TYC 1081 - 570 - 1 veel zwakker was dan volgens stellarium, die zegt 9.94 maar dat haalde de ster bij lange na niet. Dit verwarde me tijdens de starhop nog heel even. Er staat in stellarium wel bij dat die ster variabel is, dus dat is te verklaren. Ik vond hem nu maar iets helderder dan buurster GAIA dr2 1803235082862376064 van magnitude 11.9.

 

[Fabricius]

Verder viel op dat ster TYC 1081 - 570 - 1 veel zwakker was dan volgens stellarium, die zegt 9.94 maar dat haalde de ster bij lange na niet. Dit verwarde me tijdens de starhop nog heel even. Er staat in stellarium wel bij dat die ster variabel is, dus dat is te verklaren. Ik vond hem nu maar iets helderder dan buurster GAIA dr2 1803235082862376064 van magnitude 11.9.

Goed gezien!
TYC 1081-570-1 is een rode veranderlijke ster.
Volgens de waarnemingen van de All Sky Automated Survey (ASAS) varieert de helderheid tussen 11,4 en 12,5m in een halfregelmatig patroon met een periode van ongeveer 65 dagen.



Ik zie in Stellarium geen magnitude bij deze ster. Heb je een catalogus ingesteld die andere magnituden dan visuele magnituden geeft?
In rood licht zou deze ster 9,4m kunnen halen.