Object van de Maand maart 2023: NGC 2146

[wvreeven]

Voor het Object van de Maand maart 2023 nemen we je mee naar de hogere regionen van de hemel, namelijk het sterrenbeeld Camelopardus. Hier ligt op 78° declinatie het stelsel NGC 2146.

Dit stelsel heeft de bijnaam Dusty Hand Galaxy. Het centrale gebied van het stelsel bevat namelijk zeer complexe stofbanden die de indruk wekken van de hand van een skelet. Het stelsel heeft een nauwe ontmoeting gehad wat deze structuren in de hand heeft gewerkt Door diezelfde nauwe ontmoeting heeft het stelsel ook nog eens een hogere sterproductie dan M 82.

Hier een overzichtskaartje gemaakt met SkySafari.

Ik heb het stelsel jaren geleden met mijn 15 cm kijker bekeken en heb er wat lichte en donkere structuren in gezien. Ik hoop dat jullie dat ook lukt!

Voor degenen die van een uitdaging houden: vlakbij NGC 2146 ligt NGC 2146A, een stelsel van magnitude 12.

 

[markus17]

Het is helder en net een voorverkenning met het blote oog gedaan. Helaas steken zo te zien alleen Lamda Draconis en Alpha (of Beta) Camelopardalis nog net boven de Canarische bergen uit, het OvdM zit daar nog onder. Door de lichtsoep in die richting is er ook niet veel meer te zien.

Ik had de hoop deze maanden altijd mee te kunnen doen, en ik ben wel benieuwd of mijn 120mm-refractor iets zou laten zien voor dit object.

De sterhop lijkt wel een flinke uitdaging!

 

[cyber]

Een van mijn favoriete stelsels!

Voor de fotografen: dit stelsel wordt (onterecht!) weinig gefotografeerd. Heel interessante structuur met de stofwolken en zichtbare stervormingsgebieden.
Wat kleiner dus je hebt wel een vrij groot brandpunt nodig, maar wel helder en dus goed te doen vanuit lichtvervuilde gebieden.

In het verleden slechts een paar keer op het forum gepasseerd. Wie post in 2023?
2020: https://www.astroforum.nl/threads/ngc-2146-balk-spiraalstelsel-met-een-twist.1451110/
2021: https://www.astroforum.nl/threads/ngc-2146-en-ngc-2146a.1471459/
2022: https://www.astroforum.nl/threads/ngc-2146-galaxy-rgbha.1471765/

 

[fransvanschaik]

Mijn gebed is verhoord: iets vaags ver in Camelopardalis!

 

[Jef De Wit]

Gisterenavond (10 maart) waren er - na dagen wolken - plots sterren te zien. Voor een uurtje de 30 cm in de tuin gezet en o.a. het OvdM bekeken. Er kwam constant troep en wolken voorbij, maar tussen de wolken door was het best goed. De SQM klopte af op 19.1 (wat voor mijn locatie niet slecht is).

Voor de starhop vertrok ik, met de Pocket Sky Atlas in de hand, vanuit Polaris. De 'wandeling' in de 9x50 zoeker ging bijna recht naar boven. Onderweg genoeg heldere sterpatronen om vlot de weg te vinden. Aangekomen in de buurt schakelde ik over op de Interstellarum Deepsky Atlas om de positie beter te bepalen.
x50: ik zie geen stelsel in mijn beeldveld
x92: af en toe lijkt er zeer zwak vlekje zichtbaar (met perifeer zicht natuurlijk), ik schets snel de positie t.o.v. enkele sterren (dat bleek gelukkig achteraf te kloppen), met een CLS-filter lijkt het stelsel een tikkeltje beter te identificeren, een Neodymium doet het nog een streepje beter
x171: beter, maar het blijft een moeilijk (perifeer) zichtbaar vlekje
x240: vermoeden dat het (min of meer) rond is en een beetje centrale verheldering heeft

Conclusie: niet echt een stelsel voor de lichtvervuiling...

Historische noot: William Herschel heeft 'm gemist. De galaxy werd pas in 1876 ontdekt door Winnecke.

 

[skyfan]

Een Neodymium doet het beter dan een CLS.... Interessant! Ergens wel logisch want een galaxy is ook sterren.

 

[Denebula]

Een van mijn favoriete stelsels!

Voor de fotografen: dit stelsel wordt (onterecht!) weinig gefotografeerd. Heel interessante structuur met de stofwolken en zichtbare stervormingsgebieden.
Wat kleiner dus je hebt wel een vrij groot brandpunt nodig, maar wel helder en dus goed te doen vanuit lichtvervuilde gebieden.

In het verleden slechts een paar keer op het forum gepasseerd. Wie post in 2023?
2020: https://www.astroforum.nl/threads/ngc-2146-balk-spiraalstelsel-met-een-twist.1451110/
2021: https://www.astroforum.nl/threads/ngc-2146-en-ngc-2146a.1471459/
2022: https://www.astroforum.nl/threads/ngc-2146-galaxy-rgbha.1471765/

Als de weergoden het toestaan, ga ik een poging wagen!

 

[fransvanschaik]

Vanavond kwam er een groot gat in de wolken in Wijk bij D
45 cm dobson op tijd buitengezet.
De plek van NGC2146 was goed te vinden mbv PSA en IDSA.
Helaas moest ik passen. Allerlei oculairen geprobeerd, al of niet met CLS filter
Zelfs geen vermoeden van een verlichting van de hemelachtergrond.
Nu is de hemel die kant op hier veel slechter dan in zuidelijke richting.
Misschien in maart nog een keer naar Uddel,als het weer verbetert.

 

[skyfan]

Ik had meer geluk. Het bleef hier helder, met een loeiende wind die in mijn beschutte tuin geen probleem was. Dat was meer de uitbundige verlichting om me heen , zodat ik visueel net mag 4 kon zien. Maar in de Mewlon was NGC 2146 wel te zien, zowel met het CLS filter als met het Neodymiumfilter, al vond ik het in de laatste iets minder. Naast een karakteristiek groepje sterren was onder de monnikskap na vrij lang kijken een grote ovale nevel te zien, wel erg zwak, en verder geen details. Echt een object voor een donkere hemel. Ik heb hem al een paar keer eerder gezien, met de 14.5 inch Dob, de Intes 703 en 2 jaar geleden met de Mewlon, maar dan wel in het veel donkerder Noordwijk.
Nu maar even een schetsje gemaakt, zo fel als ie daar op staat was ie niet.

 

[fransvanschaik]

De oppervlaktehelderheid van 2146 is vergelijkbaar met die van 891. Die zag ik 15 jaar geleden met de grootste moeite in een 40 cm kijker in mijn tuin in Wijk bij D.
Op een beslist gunstiger plaats aan de hemel.
Dus voor mij is er weinig hoop wat betreft 2146. Dat wordt zoeken naar een plek met een donkere noorderhemel...

 

[fransvanschaik]

Het geluk lachte me vanavond toe met weer even een heldere hemel. SQM 19.1 45 cm Dobson
Voldoende lang helder om lang naar de bewuste plek te kunnen staren met een doek over mijn hoofd.
60x : niks
130x +CLS in een ES oculair : een zeer vage ovalen vlek, wisselend zichtbaar. Orientatie klopt met die in Skytools. Maar niet echt zeker ivm de vaagheid
110x in Delos zonder filter: ook af en toe zichtbaar.
Ik verwacht dat ik hem in Uddel veel beter zal zien. Nu kijk ik over het hele verlichte gebied van Wijk bij Duurstede
Of een keer na 24 uur.

 

[coldfieldboundary]

Opeens hier helder. Met de 30cm naar dit object geweest. Ik verwachtte er niet veel van door de bemerkingen hierboven te lezen, maar kijk, bij 40x was hij toch al op te merken hoor, een subtiel vlekje. Staat natuurlijk ook mooi hoog in noord. Dan naar 100x. Een groepje sterretjes valt op naast het stelsel. Het is als een pijl die wijst naar het stelsel, de pijl heeft wel een kort stokje (2 sterretjes), de pijlpunt is een driehoek (het topje als 2 sterretjes). Het stelsel was nu beslist te zien, maar zeker nog geen detail. Het bleef een uitzwemende veeg. Met de Lumicon Deepsky filter ook nog eens geprobeerd. Hij was nog ietsje beter te zien, ietsje groter zelfs, en duidelijk geen cirkel, zeker langwerpiger. Maar detail blijft uit.
Leuke keuze weer, zeker met dat sterrengroepje erbij.

 

[Jef De Wit]

Herkansing onder een van de donkerste hemels van België (zie post #5).

Mijn kofferdobson met 30 cm opening heeft geen 'gewone' zoeker, enkel een zero power finder. Hoe snel de starhop onder lichtvervuiling met een 9x50 zoeker ging, zo traag verliep hij onder een donkere hemel. Met het blote oog was er geen heldere ster in de buurt. Ik vertrok weer vanuit Polaris, maar ik liep altijd verloren. Het beeldveld bij de laagste vergroting (x50) is ongeveer 1,3°.

Eenmaal aangekomen was het stelsel met direct zicht te zien, perifeer duidelijk ovaal (NW-ZO oriëntatie). Een vergroting hoger (x92) laat duidelijk een kerngebied met zwakkere halo zien. Bij een vergroting van x171 is het stelsel geen mooie ovaal meer, maar is er subtiel een golfbeweging (platte S-vorm) detecteerbaar. Mooi! Detail zien in een stelsel met een 30 cm is altijd leuk. Meestal is het net niet. De stofband zie ik niet (ondanks de assistentie van @sixela ). Een vergroting van x240 was te veel van het goede.

 

[sixela]

In de kijker van Jef was het krulstaartje naar twee sterren in de buurt het duidelijkst (hij had ook de tijdelijk beste transparantie). Aan de andere kant is er een vermoeden van kromming maar soms ziet het stelsel er daar eigenlijk recht uit (dus eerder J-vormig dan S-vormig)

Met glasoculair in de 508 mm en 250x vergroting is duidelijk boven de kern een donkere band te zien die weliswaar moeilijk af te lijnen is, maar Jef ziet ze niet.

Met rechtlichtversterker en op 108x is de ragfijne donkere band niet te missen en duidelijk afgelijnd, is het stelsel veel breder voorbij de stofband, maar is de S-vorm afwezig (geen krulstaartje, waarschijnlijk blauwer). De kant weg van het (mankerende) krulstaartje wordt veel langer maar het “nieuwe’ deel ligt aan één kant van de stofband (aan de overkant van de heldere kern) en de heldere kern is ook in de lengte niet langer centraal.

Met meer vergroting wordt het stelsel met de restlichtversterker te zwak.

 

[fransvanschaik]

Leuk gedaan van jullie .Ik kom in aug hopelijk in het zuiden maar dan staat CAM ongunstiger. Wie weet

 

[skyfan]

Het klaarde hier eind van de middag zomaar op, en het bleef helder tot ca kwart voor tien. Ik heb geprobeerd om de Ovdm eens met de 150 mm f/5 Startravel te zien, en zowaar, met het CLS filter bij ca 100x was op de juiste plek heel vaag iets nevelig ovaals te zien, je moest er lang voor onder de monnikskap zitten. Niet erg er uitspringend dus, maar ik heb in ieder geval iets gezien. Dat groepje sterren was wel duidelijk zichtbaar.
Clusters waren wel erg mooi in de achromaat.