sixela
hulpbeheerder - hij/hem/zijn
Ja, ik weet het: het object van de maand is een samengesteld object, maar zijn niet alle sterrenstelsels dat eigenlijk ook?
We richten onze pijlen aan het start van het sterrenstelselseizoen, net voor het grote Virgo-geweld ons als een tsunami overspoelt op een kleinere groep dat wat dichter ligt, de Leo I-groep, ook bekend als de M96-groep.
Sommige catalogi zien de leden van het bekende Leo-triplet rond M65 en M66 trouwens als lid van deze groep, anderen zien het triplet als een buurgroep. Aangezien dat triplet overbekend is (en trouwens al Object van de Maand) is onze kerk in dit artikel nauw en concentreren we ons op de groep die dichter bij Regulus staat rond M105, M95 en M96.
En daar is (afhankelijk van de kijker) zelfs een triplet in een triplet te zien!
Op lagere vergroting kun je op vele kijkers het "hoofdtriplet" M95-M96-M105 in één beeldveld zien. Op de alomtegenwoordige 200mm Dobson lukt dat met 1,25" oculairs evenwel nét niet omdat de driehoek afgeplat is, maar met een 30-40mm 68° of een 24-31mm 82° wel. Dit is het veld van een 31T5 Nagler op zo'n Dobson (met Zuid boven):
M105 (hier onderaan rechts inbeeld, links in het groepje) is het grootste elliptische stelsel buiten het Virgo-cluster, en op een donkere locatie kun je die zelfs in een zoeker (net) zien. Het is een vrij rond elliptisch stelsel, en het enige dat je kunt gaan observeren is dan ook het helderheidsverloop.
M96 is hier vrij centraal. Kijk goed naar de vorm (is het symmetrisch?), en op grotere kijkers (vanaf 300mm) moet je zeker iets meer gaan vergroten en in de halo die dan minder nadrukkelijk wordt is dan detail te zien (we verklappen niets, dat is voor de waarneemverslagen).
M95 staat hier links; visueel is de buitenste halo niet te zien, maar in wat op het eerste gezicht lijkt op een vrij ronde heldere halo verbergt heel wat details. Het is een blakspiraalstelsel dat we "van bovenaf" zien en dat is te zien. In grotere kijkers zal bij hogere vergroting de binnenkant van de halo minder prominent worden en zie je de bijna cirkelvormige armen die het helderst zijn rond de balk, tot op 350mm kijkers vanop een donkere plek het iconische silhouet verschijnt een bekend schipje uit het Star Wars-universum.
Om deze groep te vinden vertrek je best van 52 Leo die bijna halverwege staat op de lijn tussen Regulus en Chertan (de voorkant van de achterpoten van de Leeuw):
M105 staat bijna exact in het midden tussen 52 Leo en 53 Leo (die wat meer naar het zuiden staat, bijna haaks op de lijn Chertan-Regulus).
rond M105 hebben we trouwens het "triplet-in-een-triplet", dat op vrijwel alle kijkers in één beeldveld past. Een leuk geheel omdat het gaat om drie types stelsels: een elliptisch, een lenticulair en een spiraalstelsel. Hier met een 14mm Plössl in een 200mm Dobsonkijker:
Links M105 met daar rechts van NGC 3384, dat een uiterst interessant helderheidsverloop heeft. Het staat bekend als balklenticulair stelsel -- kan iemand daar sporen van zien op hoge vergroting?
In beeld boven (ten zuiden) van dat duo komt een spiraalstelsel even piepen, maar het is een "valse vriend" die heel wat verder staat, en in het oculair frappant verschillend is -- op grote kijkers vanuit een donkere plek is daar best wat detail in te zien, maar in kleinere kijkers zal vooral het verschil in helderheidsverloop en vorm frappant zijn.
Verder zijn er nog wat interessante andere leden van de groep die de moeite waard zijn ze te bezoeken:
We richten onze pijlen aan het start van het sterrenstelselseizoen, net voor het grote Virgo-geweld ons als een tsunami overspoelt op een kleinere groep dat wat dichter ligt, de Leo I-groep, ook bekend als de M96-groep.
Sommige catalogi zien de leden van het bekende Leo-triplet rond M65 en M66 trouwens als lid van deze groep, anderen zien het triplet als een buurgroep. Aangezien dat triplet overbekend is (en trouwens al Object van de Maand) is onze kerk in dit artikel nauw en concentreren we ons op de groep die dichter bij Regulus staat rond M105, M95 en M96.
En daar is (afhankelijk van de kijker) zelfs een triplet in een triplet te zien!
Op lagere vergroting kun je op vele kijkers het "hoofdtriplet" M95-M96-M105 in één beeldveld zien. Op de alomtegenwoordige 200mm Dobson lukt dat met 1,25" oculairs evenwel nét niet omdat de driehoek afgeplat is, maar met een 30-40mm 68° of een 24-31mm 82° wel. Dit is het veld van een 31T5 Nagler op zo'n Dobson (met Zuid boven):
M105 (hier onderaan rechts inbeeld, links in het groepje) is het grootste elliptische stelsel buiten het Virgo-cluster, en op een donkere locatie kun je die zelfs in een zoeker (net) zien. Het is een vrij rond elliptisch stelsel, en het enige dat je kunt gaan observeren is dan ook het helderheidsverloop.
M96 is hier vrij centraal. Kijk goed naar de vorm (is het symmetrisch?), en op grotere kijkers (vanaf 300mm) moet je zeker iets meer gaan vergroten en in de halo die dan minder nadrukkelijk wordt is dan detail te zien (we verklappen niets, dat is voor de waarneemverslagen).
M95 staat hier links; visueel is de buitenste halo niet te zien, maar in wat op het eerste gezicht lijkt op een vrij ronde heldere halo verbergt heel wat details. Het is een blakspiraalstelsel dat we "van bovenaf" zien en dat is te zien. In grotere kijkers zal bij hogere vergroting de binnenkant van de halo minder prominent worden en zie je de bijna cirkelvormige armen die het helderst zijn rond de balk, tot op 350mm kijkers vanop een donkere plek het iconische silhouet verschijnt een bekend schipje uit het Star Wars-universum.
Om deze groep te vinden vertrek je best van 52 Leo die bijna halverwege staat op de lijn tussen Regulus en Chertan (de voorkant van de achterpoten van de Leeuw):
M105 staat bijna exact in het midden tussen 52 Leo en 53 Leo (die wat meer naar het zuiden staat, bijna haaks op de lijn Chertan-Regulus).
rond M105 hebben we trouwens het "triplet-in-een-triplet", dat op vrijwel alle kijkers in één beeldveld past. Een leuk geheel omdat het gaat om drie types stelsels: een elliptisch, een lenticulair en een spiraalstelsel. Hier met een 14mm Plössl in een 200mm Dobsonkijker:
Links M105 met daar rechts van NGC 3384, dat een uiterst interessant helderheidsverloop heeft. Het staat bekend als balklenticulair stelsel -- kan iemand daar sporen van zien op hoge vergroting?
In beeld boven (ten zuiden) van dat duo komt een spiraalstelsel even piepen, maar het is een "valse vriend" die heel wat verder staat, en in het oculair frappant verschillend is -- op grote kijkers vanuit een donkere plek is daar best wat detail in te zien, maar in kleinere kijkers zal vooral het verschil in helderheidsverloop en vorm frappant zijn.
Verder zijn er nog wat interessante andere leden van de groep die de moeite waard zijn ze te bezoeken:
- ten zuidoosten (linksonder op de hemel, rechtsboven in een Newton) van 52 Leo vinden we nog NGC 3377, een elliptisch stelsel dat er verrassend verschillend uitziet vergeleken met M105 (hoe vernemen we hopelijk in de waarneemverslagen voor iemand gaat spieken op de schets van Tom die verder vernoemd wordt ;-) ).
In de buurt daarvan is er trouwens een op grotere kijkers prachtig klein face-on spiraalstelsel, NGC3367. Op dit forum verscheen al een prachtige schets van dit duo, vanuit Medendorf geschetst door @TomC (maar niet spieken voor je zelf gekeken hebt!)
- Ietwat verloren en onterecht weinig bezocht is NGC3489, halverwege NGC3377 en het 'toeristische' M65-M66-NGC3628 is dat een vrij helder spiraalstelsel waar op hoge vergroting toch wel hint van structuur kan verschijnen.
Als je daar toch in de buurt bent kun je natuurlijk even binnenwippen naar het bekende triplet, onder andere voor een Hamburger...
...Galaxy.
Laatst bewerkt:
