Object van de Maand Augustus: Planetoïde Vesta

EdwardB

Donateur
Deze maand is planetoïde 4 Vesta het Object van de Maand. Ze werd genoemd naar de Romeinse godin Vesta, godin van het haardvuur. In 1807 werd ze door Heinrich Wilhelm Matthias Olbers ontdekt. Daarmee was Vesta de vierde planetoïde in zes jaar na de eerst ontdekte planetoïde, Ceres. Daarna zou het nog 38 jaar duren voordat de volgende planetoïde ontdekt zou worden. Na planetoïde 1 Ceres is Vesta met 573x557x446km de grootste planetoïde. Aangezien zij de aarde gemiddeld dichter kan naderen dan Ceres is Vesta echter de helderste planetoïde. In augustus wordt ze het grootste gedeelte van de maand net iets helderder dan m +6. Zij zou dus vanaf een donkere plek met het blote oog te zien moeten zijn. Helaas is haar declinatie gemiddeld -20 graden, waardoor ze amper 18 graden boven de horizon komt. Met een verrekijker moet het zeker lukken.

Op maandag 22 augustus is planetoïde Vesta in oppositie. Zij bevindt zich de hele maand in het sterrenbeeld Waterman. Saturnus is ook in de buurt en is acht dagen voor Vesta in oppositie. In de zomermaanden kan de nachthemel na enkele warme zonnige dagen een slechte transparantie hebben. Stervormige objecten zoals planetoïden zijn dan gemakkelijker te zien dan nevelachtige objecten. In het midden van de maand passeert Vesta een nevelachtig object, de Helixnevel / NGC 7293, op minder dan 2 graden. In onze contreien is deze planetaire nevel visueel echt een uitdaging en bij maanlicht (volle maan op 12 augustus) maak je zo goed als geen kans. Fotografisch zullen er, met name aan het begin of einde van de maand, meer kansen liggen. Het zal duidelijk zijn dat het puntje van Vesta bij de lage stand veel gemakkelijker door de luchtlagen zal prikken dan laagstaande deepskyobjecten.

Waar je met kleine instrumenten cq. lage vergrotingen een puntje zal zien, zou het in theorie mogelijk moeten zijn om Vesta als een schijfje te zien. De hele maand is Vesta minstens 0,6 boogseconden groot. Een vergroting van 300x is voldoende om een schijfje van 3 boogminuten te krijgen. Dit zou in een grote telescoop (>300mm) het onderscheid kunnen maken met de puntjes (of beter gezegd buigingsschijfjes) van de sterren. Echter zal ook hier de lage stand bij de horizon de waarneming bemoeilijken door slechte seeing. Wellicht liggen ook hier meer mogelijkheden voor de astrofotografen.

Naast deze nogal specialistische waarnemingen, is het vooral mooi dat je vrijwel dagelijks en zeker na enkele dagen zonder al te veel moeite met eenvoudige middelen de verplaatsing kan vaststellen. Dit is veel sneller dan de langzame Saturnus en Jupiter die ook niet zo ver van Vesta aan de hemel staat. Als lid van de hoofdgordel (tussen de banen van Mars en Jupiter) van planetoïden, is Vesta's omlooptijd rond de zon ca. 3,6 jaar. Eens in de gemiddeld 16,5 maanden is zij in oppositie met de zon. Dat is langer dan Jupiter (ca. 13 maanden) en korter dan Mars (ca. 26 maanden). Nu in augustus Saturnus en Jupiter goed zichtbaar worden, is het dus ook leuk om even een blik te werpen op Vesta.

Met behulp van deze zoekkaart kan je de positie van Vesta vinden:
https://m.nakedeyeplanets.com/vesta-path-2022-aug-sep.png
vesta-path-2022-aug-sep.png


In dit betrekkelijk sterarm gebied zijn er niet zoveel referentiesterren te vinden. Het voordeel is echter ook, dat Vesta niet verdwijnt tussen tientallen sterpuntjes.


Hieronder een tabel gegenereerd met het online rekenprogramma van JPL Nasa Horizons, https://ssd.jpl.nasa.gov/horizons/app.html#/

Dag R.K. DEC
01 22h36,7m -17⁰12'
02 22h36,1m -17⁰20'
03 22h35,4m -17⁰29'
04 22h34,8m -17⁰37'
05 22h34,1m -17⁰45'
06 22h33,4m -17⁰54'
07 22h32,7m -18⁰03'
08 22h32,0m -18⁰11'
09 22h31,3m -18⁰20'
10 22h30,5m -18⁰28'
11 22h29,7m -18⁰37'
12 22h28,9m -18⁰46'
13 22h28,1m -18⁰54'
14 22h27,2m -19⁰03'
15 22h26,4m -19⁰11'
16 22h25,5m -19⁰19'
17 22h24,6m -19⁰28'
18 22h23,8m -19⁰36'
19 22h22,9m -19⁰44'
20 22h22,0m -19⁰52'
21 22h21,0m -20⁰00'
22 22h20,1m -20⁰08'
23 22h19,2m -20⁰16'
24 22h18,3m -20⁰23'
25 22h17,4m -20⁰31'
26 22h16,4m -20⁰38'
27 22h15,5m -20⁰45'
28 22h14,6m -20⁰52'
29 22h13,7m -20⁰59'
30 22h12,8m -21⁰05'
31 22h11,9m -21⁰11'

Tijdstippen in UT dus voor ons 2:00 MEZT, de positie in Rechte Klimming en Declinatie. Door de lage stand is het ook aan te raden om niet te vroeg in de avond te gaan kijken. Vesta staat dan nog behoorlijk laag. De hoogste positie is rond 3:30 aan het begin van de maand, en rond 1:30 aan het einde van de maand.

Edit: hoogste positie 2:00 moet zijn 3:30.
 
Laatst bewerkt:

EdwardB

Donateur
Straks heb ik Vesta kunnen vinden. Enkele boogminuten rechts van de ongeveer even heldere ster 61 Aquarii, was zij makkelijk te vinden. Al zichtbaar in de 6x30, was een wat sterkere verrekijker toch wat fijner ivm de lage stand. Vesta verwijdert zich de komende tijd van deze ster.

Jupiter stond er ook mooi bij, maar helaas weinig tijd voor op deze doordeweekse nacht.
 

wvreeven

Donateur
Ik heb Vesta afgelopen zaterdag nog gezien met een 15x70 verrekijker. Maar aangezien dat niet in augustus 2022 was, telt die waarneming niet. Momenteel genieten we hier in centraal Spanje van broodnodige (onweers)buien rond en na zonsondergang dus van waarnemen komt het even niet.
 

Jef De Wit

Donateur
8 augustus (2u30 lokale tijd). Ik had zowel Saturnus als Vesta met plakkertjes in mijn Pocket Sky Atlas aangeduid. Vanuit Saturnus was het enkel nog een kwestie van correct starhoppen. Vesta was al goed zichtbaar in de 9x50 zoeker. In het oculair (vergroting x50) was het de helderste 'ster' in beeld.

Ik maakte ooit een schets van Vesta, in duo met Ceres.

Vesta en Ceres afgewerkt.png
 

markus17

Ganymedes
Pfff, ik baal enorm dat die planetoïde hier nog lang niet in beeld komt, ik heb er nog nooit één gezien! Het ding is dus prima met een verrekijker te zien, maar hoe herken ik 'm? Bij vrienden heb ik meer kans om het gebied in beeld te krijgen, maar hoe herken ik het stipje tussen de sterren met een verrekijker?
 

wvreeven

Donateur
@markus17 Er staan in de omgeving van Vesta geen sterren die zo helder zijn. Vesta is dus makkelijk te herkennen. En als je het niet zeker weet kun je een of meerdere dagen later nogmaals kijken en zien dat Vesta zich verplaatst heeft.
 

EdwardB

Donateur
De balkonfrustratie ken ik maar al te goed Markus. Dan ben je toch een halve hemel cq half seizoen kwijt. Als je de Cambridge Star Atlas (CSA) en de 9x63 verrekijker gebruikt, dan moet Vesta te doen zijn, en je kan daarmee gemakkelijk kort op pad.

Grofweg een halfuur nadat Saturnus door het zuiden is gegaan, staat Vesta ongeveer even hoog als de planeet. In met midden van de maand staat Vesta ongeveer 1,5 vuistbreedte links van de planeet. Eind van de maand is dat ongeveer 1 vuistbreedte. 1 vuistbreedte op gestrekte armafstand is ca. 8 graden.

Probeer voor de hoekverhoudingen anders eerst even nog verder naar links het relatief heldere en herkenbare drietal 88, 89, 86 Aquarii te vinden. Van daaruit rechts omhoog naar 68 en 66 en 61 Aquarii. Van daaruit een beetje naar rechtsonder richting 41 Aquarii, moet je Vesta wel tegenkomen.

De (ongeveer even helder als Vesta) ster 61 Aquarii die ik bij mijn eerste observatie vorige week noemde staat niet in de CSA maar zit halverwege 66 en 53 Aquarii. Van 61 Aquarii uit loopt Vesta in een niet al te kromme lijn richting 41 Aquarii. Deze ster is ruim een halve magnitude helderder dan Vesta en de ongeveer even heldere (als 41) ster 47 Aquarii staat vlakbij. Vanaf de 20e komt Vesta op een zodanig korte afstand van deze sterren dat je dagelijks zonder al te veel moeite de beweging van Vesta zal kunnen vaststellen. In de nacht van 23/24 augustus zal Vesta met 41 en 47 Aquarii een rechthoekige driehoek vormen met Vesta in de rechte hoek en wat dichter bij 41 dan bij 47 Aquarii.

De komende dagen staat de (volle) maan vlakbij Vesta wat de waarneming enigszins kan bemoeilijken. Op de 13e is de dichtste nadering. Merk op dat de maan bijna 5⁰ (in latitude) onder de ecliptica staat. Dat is bijna het maximale wat de maan van de ecliptica af kan staan. En Vesta staat nu dus nog verder ten zuiden van de ecliptica. De inclinatie van Vesta's baan is iets meer dan 7⁰ t.o.v. het baanvlak van de aarde. Bij een oppositie kan het effect van de afstand tot de ecliptica wat versterkt worden omdat de planetoïde dichtbij staat.

Ik realiseer me nu goed dat dit een echt nanachtobject is. Voor afgelopen maandag had ik de wekker op 3u gezet, voor de schaduwovergang over Jupiter. Toen bleek dat ik daarvoor een dag te vroeg was, ben ik ook dinsdag weer vroeg opgestaan. Beide nachten keek ik ook even naar Vesta. Het was goed te merken dat de transparantie bij de horizon al was verslechterd ten opzichte van een paar dagen daarvoor.
 

Extrafocaal

Donateur
Vesta ten noorden van de Helixnevel - de nevel is nauwelijks te ontwaren in de lichtgradiënt veroorzaakt door de lage stand en vooral de aanwezige maan.
Opname met 135mm telelens in de nacht van 13 op 14 augustus 2022. Vesta is de op één na helderste 'ster' in beeld, midden boven.
Vesta_Helixnevel_20220814UT0030_PH1.jpg
 
Laatst bewerkt:

Extrafocaal

Donateur
Heb iets meer opnamen kunnen integreren en ook geprobeerd de achtergrond gradiënten wat terug te dringen - de Helixnevel is nu iets duidelijker, maar het houdt niet over.

Opgenomen in de nacht van 13 op 14 augustus 2022 rond 02h30m CET met een ASI183MC en 135mm Samyang telelens op f/4 (+UV/IR blokfilter). Totaal 27 subs van 9x20s m.b.v. SharpCap LiveStack. Ver-/be-/afgewerkt m.b.v. Nebulosity, FIJI en PS. Beeldcentrum RA 22:26:48,1, Dec -19:51:05,0; Beeldveld ca. 5,3° x 3,6°; noord boven, oost rechts.

Vesta's eigenbeweging bedroeg zo'n 0,6"/min en is dus tot een kort streepje verworden in de op de sterren uitgelijnde opname. In bijgaande animatie van de achter elkaar geplaatste subs (crop) wordt in het tijdsbestek van zo'n 80 minuten de eigenbeweging duidelijk.

MvG,
Peter
Vesta_Helix_20220813_14_PH1.jpg

Vesta_20220813_14_12fps_PH2.gif

PS. Wachtend tot Vesta haar hoogste punt boven de horizon zou bereiken, als oefening ervoor de goed 30 graden meer naar het westen en nog lager staande (134340) Pluto opgenomen. De hemelachtergrond was zo licht dat Pluto (Vm 15.0) met moeite zichtbaar kon worden gemaakt. Opname met dezelfde set-up als gebruikt voor Vesta - ditmaal 18 subs van 3 min LiveStacks (9x20sec bij gain120). Beeldcentrum RA 19:55:42,9, Dec -22:59:01,6). Beeldveld ca. 2,1° x 2,1° (3.8"/px); noord boven, oost links.
Pluto_20220813_PH1.jpg
 
Laatst bewerkt:

Neo

Donateur
Subliem, mooie strakke animatie.
Een prachtige overzichtsopname van Vesta met zelfs de zwakke - maar toch kleurige - Helixnevel er bij ;-)
 

EdwardB

Donateur
De afgelopen vier nachten weer 's nachts opgestaan. Vooral met de maan in de buurt was het met de verrekijker nog niet zo heel gemakkelijk. De transparantie was vaak ook slecht.

Ik vind Extrafocaals foto's van de Helix samen met Vesta dan ook erg goed geslaagd.

Nu in de tweede helft van de maand kan je al wat vroeger gaan kijken. Ipv vroeg opstaan wordt het waarnemen tot laat. Over een week is de maan alweer ver weg en staat Vesta rond 1u al hoog genoeg om goed gezien te worden.
 
Laatst bewerkt:

markus17

Ganymedes
Rond 01:30 komt de Helixnevel, die ik uiteraard niet kan zien, in zicht en iets later kan ik vanaf Skat met de 9x63 vertrekken. Op dat moment kon ik niet meer bevestigen dat het gelukt is, maar nu met kstars dus wel. Vesta was onderdeel van een scheef ingezakt vierkant met HD212010 en HD210960 en nog een helderder ster die hier geen naam heeft. Met deze verrekijker had ik de Helixnevel ook duidelijk in beeld, maar die laat zich zoals altijd niet zien.

OvdM, en de Helix dus wel/niet, heb ik zeker in beeld gehad, al wist ik toen niet wie van het groepje Vesta was. Bovendien wiebelde de verrekijker ook nogal. Hier moet de grote refractor op af, ben benieuwd of er een schijfje tevoorschijn komt.

Het is in elk geval al geslaagd, ik had vroeger nooit gedacht dat ik ooit een planetoïde zou zien!
 
Laatst bewerkt:

EdwardB

Donateur
Mooi gelukt dus, je eerste planetoïde!

Afgelopen za/zo nacht zag ik ze ook. (edit 23-8 2:23, en zojuist ook weer) Na de regens was de hemel weer een stuk transparanter en de maan was weg. Als je komende nachten gelegenheid hebt om te kijken, kan je de verplaatsing vaststellen. Dat gaat betrekkelijk eenvoudig met 41 en 47 Aquarii in de buurt. Vesta is momenteel nog geen magnitude zwakker dan deze twee sterren.

Vesta gaat nu richting 41 Aquarii. In de nacht van 23/24 vormt Vesta samen met deze en 47 Aquarii een rechthoekige driehoek. In de nachten van 27/28 en van 28/29 nadert ze de ster 41 zeer dicht. De dichtste nadering valt voor ons overdag. Misschien een mooie gelegenheid om te proberen of je met een telescoop de planetoïde van een ster kan onderscheiden.
 
Laatst bewerkt:

markus17

Ganymedes
Gisteren meteen een nieuwe poging gedaan, iets eerder en nu met de refractor. De lucht was troebel en Skat was nog niet in beeld, de sterhop moest dus vanaf Saturnus op 26x. Toen ik aankwam bij 41 en 47 Aquarii bleek ik al in de boomtoppen te zitten! Staand met de verrekijker keek ik net over de boom heen. Vesta heb ik wel in beeld gehad maar meer ook niet.

Nou ja, de sterhop was erg leuk om te doen met atlas en rood lampje. Én iets eerder mijn eerste (iridium)flits van het jaar gezien, die was op ongeveer dezelfde plek als de flits van vorig jaar. De flits bewoog niet.
 

Extrafocaal

Donateur
Niet verwacht, maar Vesta beweegt zich dermate langzaam langs het firmament dat, precies 10 dagen na mijn eerste poging, planetoïde en planetaire Helixnevel nog makkelijk met een 135mm telelens in hetzelfde beeldveld zijn te vangen. Ditmaal geen storende maan, enkel nog de lage stand boven de horizon en gebruikelijke (aan het eind van de sessie binnentrekkende) sluierbewolking als handicap.

Opgenomen in de nacht van 23 op 24 augustus 2022 rond 02h30m CET met een ASI183MC en 135mm Samyang telelens op f/4 (+LPS-D1 filter). Totaal 16 subs van 10x30s m.b.v. SharpCap LiveStack. Ver-/be-/afgewerkt m.b.v. Nebulosity, FIJI en PS. Beeldveld ca. 4.5° x 3.0°; centrum RA 22:24:04,4 Decl -20:35:16,2; noord boven, oost rechts. Uit alle subs samengestelde opname toon de positie van Vesta rond 02:30 CET 2022/08/24

Vesta is één van de drie helderste 'sterren' in beeld, iets boven het midden halverwege richting rechter rand. Mocht dit niet duidelijk zijn, zoek dan in de animatie naar het enige bewegende object.

Tenslotte, met het livebeeld van de camera als hulpmiddel was Vesta ook snel gevonden met een 8x56 verrekijker - van de Helixnevel echter geen spoor (daarvoor is mijn stek niet goed genoeg).

MvG,
Peter
Vesta_20220824UT0030_PH1.jpg
Vesta0220823_24_Helixnevel_12fps_PH1.gif
 
Laatst bewerkt:

EdwardB

Donateur
Die nacht was ik om 2u wakker geworden en was Vesta te zien in een rechthoekige driehoek samen met 41 en 47 Aquarii. Dat is hier goed te zien op de foto van Extrafocaal.

Er is nog meer vastgelegd. Het groepje sterren waartussen Vesta staat, is volgens mijn fotografische sterrenatlas een asterisme: O'Neal 15. In de buurt is ook asterisme O'Neal 14 te vinden. Laat die nou ook net zijn vastgelegd door Extrafocaal op de nacht van 13/14 toen Vesta net boven langs het groepje trok. Op de eerste foto in post #10 zijn beide sterrengroepjes goed te zien. Een haast perfecte timing van deze opnamen!

Vanuit de stad was er met de verrekijker weinig op te maken van deze asterismes, om maar niet te spreken van NGC 7293. Vorig jaar kon ik op Corsica de Helixnevel maar net zien in een 7x50 bij niet al te goede transparantie (vlakbij zee), maar wel een goed donkere hemel.

Op het zoekkaartje uit post #1 viel me onlangs pas iets op. Iets ten noorden van de positie van Vesta op 12 augustus en net onder 53 Aquarii, staat een ster met een helderheid van m7,6 genaamd Lionrock. Meer over de ster en de naam: https://en.m.wikipedia.org/wiki/HD_212771
 
Laatst bewerkt:

wvreeven

Donateur
Zojuist vanuit Chili is het me gelukt om Vesta nabij Saturnus met het blote oog te zien. Dat was voor mij niet de eerste keer maar de vorige keer is al weer bijna 20 jaar geleden dus leuk dat het weer gelukt is. Vesta staat momenteel net 26° hoog vlak boven de bergen van de Andes.

EDIT aan het eind van de waarneemsessie heb ik even SkySafari erbij gepakt en het blijkt dat Vesta vlak naast 41 Aqr staat en die is stukken helderder dan Vesta. Met de verrekijker heb ik Vesta wél gezien.
 
Laatst bewerkt:

EdwardB

Donateur
Misschien is ze bij een hogere stand met het blote oog te zien. In Chili zal Vesta dichtbij het zenit komen midden in de nacht.

Zaterdagavond kon ik Vesta vlakbij 41 Aquarii zien. Gisteren kwamen de wolken helaas eerder binnentrekken dan verwacht zodat de stand na de conjunctie met de ster niet te zien was, maar er komt een nieuwe kans voor een nauwe samenstand.

Rechts van 41 Aquarii ligt een zwakkere ster en dichter op de route van Vesta. In de Sterrengids staat deze samenstand genoemd. De ster SAO 190945 van magnitude +6,1 is vrijwel net zo helder als de planetoïde. Vesta passeert de ster slechts 3' eronder.

Dit vindt plaats in de nacht van 31 augustus op 1 september. Weliswaar om 1u en strikt genomen is Vesta dan geen OvdM meer maar wél als je in UT rekent ipv MEZT. Bovendien zijn treinkaartjes van de 31e ook na middernacht tot 4u geldig dus we mogen deze observatie gewoon meerekenen.
 
Laatst bewerkt:
Bovenaan Onderaan