kaart met evolutie 2013-2022

Al in 1984 schreef Chriet Titulaer in zijn voorwoord in Sterrekunde door de Telescoop over lichtvervuiling.

Zelf begonnen in de jaren 60 met waarnemen. Verhuisd in 1981 van een donkere plek naar de huidige hotspot waar ik nog steeds woon kan ik dat alleen maar beamen.

Met de komst van de grootschalige kassenbouw in mijn woonplaats is het de laatste jaren dramatisch geworden.

Je zou denken dat met de gestegen energie kosten de lichtvervuiling wel zou verminderen maar helaas.

20231111_152729.jpg20231111_152819.jpg
 
Ik ben een (héél klein) beetje bekend met de streek (familie in Groningen). Wat dacht je van de parkeerplaats aan het Fochtelooërveen?
Dat zou een volgende plek zijn, want ietsje verder weg (ik zie 46 min). Ik heb vroeger, terwijl we over het Fochterlooërveen wandelden, wel eens afgevraagd hoe het daar 's nachts zou zijn, zelfs midden in het park, maar dat zal vast verboden toegang zijn na zonsondergang en met een zware Dobson ga je niet zo ver zeulen. Verder is er de optie 50 minuten te rijden naar het Lauwersmeer.
Laat nu eerst maar eens die regen voor langere tijd stoppen voor ik in de auto stap 😒
 
Dat zou een volgende plek zijn, want ietsje verder weg (ik zie 46 min). Ik heb vroeger, terwijl we over het Fochterlooërveen wandelden, wel eens afgevraagd hoe het daar 's nachts zou zijn, zelfs midden in het park, maar dat zal vast verboden toegang zijn na zonsondergang en met een zware Dobson ga je niet zo ver zeulen. Verder is er de optie 50 minuten te rijden naar het Lauwersmeer.
Laat nu eerst maar eens die regen voor langere tijd stoppen voor ik in de auto stap 😒
Voor zover ik weet, maar het is alweer een dik jaar geleden dat ik er laatst was, ligt deze parkeerplaats langs een openbare weg. Je kunt er volgens mij 's nachts gewoon komen. Ik zou er gewoon een keertje overdag langs gaan, al was het maar om te genieten van dit mooie gebied.
 
Ik had me nog even verder verdiept in de kaart en bedacht me dat we natuurlijk eigenlijk geïnteresseerd zijn in het omgekeerde ervan, nl. hoe donker is de hemel op een bepaalde plek onder invloed van die lichte plekken op de grond. Nu hebben ze dit gelukkig ook al eens gedaan en die staat ook in de atlas van de leefomgeving: Hemelhelderheid in de nacht. Helaas hebben ze een cut off bij de de donkere gebieden, waardoor daar niet te zien is wat de donkerste plekken zijn. Gelukkig is de kaart ook te downloaden. Ik ben al aan het kijken of ik een contourkaart kan maken waarop de informatie over de donkerste plekjes beter naar voren komt. Vergt een beetje prutsen met python. Kom ik op terug.

De kaart is nog van 2015 en is dacht ik het resultaat van het lichtmodel IPOLicht. Die wordt helaas niet meer geüpdatet, want te weinig belangstellenden/belanghebbenden (en wij dan? :rolleyes:). Het mooie van dat model is wel: ze kunnen erin elementen aan of uit zetten. Zo is een belangrijke bron van licht de sportvelden die natuurlijk wijdverbreid zijn in Nederland. Deze staan 's avonds aan, maar moeten 's nachts uitstaan. Dat zal een slok op een borrel schelen voor veel plaatsen (hier bij mijn huis zeker). Hier tonen ze wat voorbeelden: https://www.rivm.nl/nieuws/oplichtende-hemel-nederland-in-kaart-gebracht.
 
Even een poging voor Noord (en Midden) Nederland. De bekende plekken komen dan toch wel tevoorschijn: Waddeneilanden, Afsluitdijk (Breezanddijk), Lauwersmeer, Fochterloërveen inderdaad. Maar ook: tussen Schoonlo en Orvelte, rond Kootwijk op de Veluwe.

1700000129882.png
 
waar heb je die kaart vandaan?
Zelf gemaakt met behulp van de downloadbare tiff van de Atlas van de Leefomgeving. In hun viewer zit er een vrij hoge cut off in de kaart, waardoor alle details omtrent de donkere gebieden weg zijn. In de downloadbare data is die er nog wel; met de contouren heb ik geprobeerd iets van die details weer naar boven te halen. Ik kon helaas niet zo een goede viewer online vinden die in staat is tiff-bestanden met floating point waarden te lezen en waarin je interactief met de kleurschaal kunt spelen. Als iemand er eentje weet, houd ik me aanbevolen. Ik heb het nu met Python en Matplotlib gedaan.
 
Pas op:
de kaarten van de Atlas van de Leefomgeving zijn behoorlijk oud.
Ik vermoed dat je de gegevens uit 2011 hebt gebruikt, maar met een andere kleurweergave.

Atlas Leefomgeving datering lichtvervuilingskaarten.jpg

In de toelichting "Rekenen licht in de nacht" staat deze uitleg:
"Voor de ontwikkeling van IPOLicht versie 1.2 is onder meer gebruikgemaakt van metingen van het Meetnet Hemelhelderheid Nederland in 2011. Op basis van deze metingen is de relatie bepaald tussen de hemelhelderheid bij bewolkt weer en bij helder weer. De uitkomst van deze analyse geldt voor de in Nederland overheersende typen bewolking en verlichting. Door afnemende belangstelling vanuit diverse betrokken overheden is het model na 2011 niet meer geactualiseerd."
Dat is een kwalijke zaak.

Na 2011 zijn er nog meer kassen bijgekomen die 's nachts verlicht zijn (assimilatiebelichting), bijv. in de Wieringermeer en Berlikum (Friesland).
En er is nu ook veel meer led-verlichting dan in 2011.
De kaart uit 2011 geeft een te rooskleurig beeld.
De kaarten van lightpollutionmap.info zijn wel bijgewerkt, o.a. met satellietgegevens van VIIRS t/m 2022.
 
Tuurlijk, het is verouderd, maar dat is 2014/2015 sowieso al t.o.v. 2022 waar dit draadje mee begon. Op de nieuwste lichtemissiekaart zie je zelfs (helaas) de Afsluitdijk oplichten. Ze schrijven hier: https://www.rivm.nl/nieuws/oplichtende-hemel-nederland-in-kaart-gebracht dat ze er later (rond 2014) toch nog meer ingestopt hebben. In dat IPO-model werken ze naast de metingen van 2011 met modellichtbronnen die ze erbij kunnen plaatsen. Ik had die IPO-tool ook gedownload; daarin kun je je eigen planoloog van een gemeente spelen en hier een kas neerzetten, daar een verlicht sportveld. Het is en blijft een model waar het resultaat soms wat clean blijft ogen. De timestamp van de kaart die ik gedownload heb, is 27 maart 2015.

Het liefst zie ik dat ze de nieuwe 2022-kaart nog eens door een model gooien en het omgekeerde berekenen (hoe helder is de hemel gezien van elke plek). Een poor-man-solution op deze vraag zou misschien het versmeren van de lichtfoto zijn. Bijvoorbeeld te beginnen met een Gaussian blur, met het idee dat het licht het dichtst in de buurt het meeste bijdraagt aan de hemelhelderheid van je locatie, maar alles in een cirkel eromheen moet ook iets meetellen. De donkerste plaatsen zijn waarschijnlijk daar waar binnen de versmeringscirkel de minste (minst sterke) lichtbronnen aanwezig zijn. Dit is voor de rest absoluuut geen wetenschap wat ik hier probeer te bedrijven, maar vooral een kanskaart waar ik heen kan voor een beetje aardig duister. En dan ooit misschien nog weer eens terug naar La Palma om de sterren in de oceaan onder te zien gaan.

Hieronder het resultaat van het experimentje. Het plaatje is de 2022-kaart met de contouren van de versmeerde versie als overlay. Mijn laagst gekozen contour is groen.
1700606524994.png

Een voordeel van de foto gebruiken vs. het IPO-model is dat het licht niet ophoudt bij de grens: Ik kan nog naar Duitsland rijden, zie ik.
 
Terug
Bovenaan Onderaan